سوگ احساسی است که به دنبال از دست عزیزان و یا فقدان چیزی که برای انسان ارزشمند بوده است، بوجود می‌آید. با تجربه احساس سوگ، قلبمان سنگین و ذهنمان پر از پرسش‌های بی‌پاسخ می‌شود. این احساس سنگین و غم‌انگیز که “از دست دادن” به همراه دارد، می‌تواند ما را برای مدتی از دنیای واقعی جدا کند. در حقیقت سوگواری یک فرآیند طبیعی است و با گذر زمان مراحل مختلفی را طی می‌کند تا زمانی که پریشانی عاطفی و روانی در فرد آرام گیرد. اما وقتی سوگ به شکل پیچیده و طولانی‌مدت بروز می‌کند، ممکن است به یک اختلال تبدیل شود که نیاز به توجه و درمان جدی دارد. در این مقاله، به بررسی دقیق اختلال سوگ و مراحل مختلف آن می‌پردازیم تا بدانیم چگونه می‌توانیم با این تجربه دشوار کنار بیاییم و به زندگی عادی بازگردیم.
اختلال سوگ چیست؟
اختلال سوگ که به آن سوگ پیچیده یا پایدار نیز گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که فرد نتواند به طور طبیعی و در بازه زمانی مناسب از فرآیند سوگواری عبور کند. این اختلال باعث می‌شود که فرد برای مدت طولانی‌تری در احساسات ناشی از از دست دادن گیر کند و از پیشروی به سوی پذیرش واقعیت و بازگشت به زندگی عادی باز بماند.
تفاوت سوگ طبیعی و اختلال سوگ
سوگ طبیعی بخشی از واکنش‌های احساسی روان به از دست دادن فرد یا چیزی عزیز و ارزشمند است. در این شرایط، فرد معمولاً پس از مدتی به تدریج با واقعیت کنار می‌آید و زندگی روزمره‌اش را از سر می‌گیرد. اما در اختلال سوگ، این روند قطع می‌شود و احساسات منفی و غم پایدار می‌مانند، به طوری که فرد نمی‌تواند از این حالت خارج شود.
مراحل مختلف سوگ
سوگ به طور معمول به چندین مرحله تقسیم می‌شود که افراد ممکن است به ترتیب یا به صورت غیرخطی آن‌ها را تجربه کنند. این مراحل عبارتند از:
مرحله شوک و انکار
در این مرحله، فرد از پذیرش واقعیت از دست دادن خودداری می‌کند و احساس بی‌حسی یا عدم واقعیت می‌کند. در مرحله انکار، فردی به جای پذیرفتن اینکه عزیزی را از دست داده است، سعی می‌کند در خیال بازگشت او سر کند.
مرحله خشم
پس از شوک، فرد ممکن است احساس خشم و ناعدالتی کند. این خشم ممکن است به سمت خود، دیگران یا حتی فرد از دست رفته معطوف شود. معمولا این پرسش که “چرا من؟!” یا “چرا این اتفاق باید برای من می افتاد؟!” در این مرحله احساسات و ذهن فرد را درگیر می‌کند.
مرحله چانه‌زنی
در این مرحله، فرد با خود یا دیگران چانه می‌زند و به دنبال راه‌هایی برای فرار از درد و اندوه می‌گردد، حتی اگر غیرمنطقی باشد.
مرحله افسردگی
این مرحله شامل احساس عمیق اندوه و ناامیدی است که فرد ممکن است به طور جدی با آن مواجه شود. این احساسات معمولاً قبل از مرحله پذیرش رخ می‌دهند.
مرحله پذیرش
در نهایت، فرد به واقعیت از دست دادن پی می‌برد و تلاش می‌کند تا با آن کنار بیاید و به زندگی عادی بازگردد.
سوگ چه انواعی دارد؟
انواع سوگ را میتوان به صورت زیر توضیح داد:
سوگ عادی
سوگ عادی همان حالتی است که پس از از دست دادن یک عزیز یا هر چیز مهم در زندگی رخ می‌دهد و با گذشت زمان بهبود می‌یابد.
سوگ پیش‌بینی‌شده
این نوع سوگ زمانی رخ می‌دهد که فرد از قبل می‌داند که اتفاقی ناراحت‌کننده رخ خواهد داد، مانند بیماری‌های لاعلاج که به مرگ فرد منجر می‌شود.
سوگ پیچیده
سوگ پیچیده یا اختلال سوگ، نوعی سوگ است که طولانی‌مدت و شدید بوده و باعث ناتوانی فرد در کنار آمدن با واقعیت می‌شود.
نشانه‌های اختلال سوگ
نشانه‌های اختلال سوگ شامل موارد زیر است:
- غم و اندوه شدید و پایدار
- بی‌علاقگی به زندگی و فعالیت‌های روزمره
- مشکلات خواب و تغذیه
- احساس گناه شدید یا احساس بی‌ارزشی
- ناتوانی در ادامه دادن به زندگی پس از از دست دادن
علل بروز اختلال سوگ
دلایل بروز اختلال سوگ ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن ناگهانی یا غیرمنتظره
- ارتباط نزدیک و وابستگی شدید به فرد از دست رفته
- فقدان حمایت اجتماعی مناسب
- سابقه بیماری‌های روانی مانند افسردگی
درمان های اختلال سوگ
روان‌درمانی
یکی از موثرترین روش‌های درمان اختلال سوگ، روان‌درمانی است که به فرد کمک می‌کند تا احساسات خود را شناسایی و پردازش کند.
دارودرمانی
در برخی موارد، پزشکان ممکن است برای کاهش علائم اختلال سوگ از داروهای ضدافسردگی یا آرام‌بخش‌ها استفاده کنند.
حمایت اجتماعی
حمایت اطرافیان و جامعه می‌تواند نقش مهمی در کمک به فرد سوگوار برای عبور از مراحل سخت داشته باشد.
تاثیر سوگ بر زندگی روزمره
سوگ، به ویژه در شکل اختلال، می‌تواند به شدت بر زندگی روزمره تاثیر بگذارد. فرد ممکن است توانایی انجام کارهای روزانه، برقراری ارتباط با دیگران و حتی مراقبت از خود را از دست بدهد. این وضعیت می‌تواند منجر به انزوای اجتماعی، کاهش عملکرد حرفه‌ای و حتی بروز مشکلات جسمی شود.
اختلال سوگ یک وضعیت پیچیده و دردناک است که زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال، با شناخت درست مراحل سوگ، دریافت حمایت‌های لازم و درمان مناسب، فرد می‌تواند به تدریج به زندگی عادی بازگردد. اگر شما یا فردی که می‌شناسید درگیر این نوع اختلال هستید، بهتر است حمایت و درمان های لازم را از متخصصین رواندرمانگر دریافت کنید. کلینیک روانشناسی مهر مرجان با حضور روانشناسان مجرب و متخصص یک مرکز روانشناسی است که می‌توانید با اطمینان خاطر به آن مراجعه کنید.